ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΒΟΥΝΗΣ: Στ’ άρματα, στ’ άρματα – ΑΣΤΡΑΠΟΓΙΑΝΝΟΣ: «Πώς έγραψα το τραγούδι»

Σαν σήμερα, στις 17 Φλεβάρη του 1947, έφυγε από τη ζωή ο φωτεινός στοχαστής, διακεκριμένος δημοσιογράφος και ποιητής Νίκος Καρβούνης. Ο Νίκος Καρβούνης για χιλιάδες αγωνιστές του ΕΑΜ, ΕΛΑΣίτες, ΕΠΟΝίτες, Αετόπουλα, ήταν ο βάρδος του αγώνα τους. Ο στιχουργός του ύμνου της Εθνικής Αντίστασης «Στ’ άρματα, στ’ άρματα» (Βροντάει ο Όλυμπος), του θούριου που πέρασε στο στόμα του λαού και τον τραγουδά και σήμερα, χωρίς ίσως να γνωρίζει ποιος είναι ο δημιουργός.

Βροντάει ο Όλυμπος, αστράφτει η Γκιώνα,

μουγκρίζουν τ’ Άγραφα, σειέται η στεριά.

Στ’ άρματα, στ’ άρματα, εμπρός στον αγώνα,

για τη χιλιάκριβη τη λευτεριά.

Ξαναζωντάνεψε τ’ αρματολίκι,

τα μπράτσα σίδερο, φλόγα η ψυχή,

λουφάζουν έντρομοι οι ξένοι οι λύκοι

στην εκδικήτρα μας αντρίκια ορμή.

Ο Γοργοπόταμος στην Αλαμάνα

στέλνει περήφανο χαιρετισμό,

μιας ανάστασης νέας χτυπά καμπάνα,

μηνάν τα όπλα μας το λυτρωμό.

Σπάμε την άτιμη την αλυσίδα

που μας εβάραινε θανατερά,

θέλουμε λεύτερη εμείς πατρίδα

και πανανθρώπινη τη λευτεριά.

Μεταφέρουμε τη μαρτυρία του συνθέτη που έκανε τραγούδι τους στίχους του Ν. Καρβούνη, που βρίσκεται καταγεγραμμένη στο βιβλίο «Τα αντάρτικα τραγούδια» των εκδόσεων «Τετράδιο» (Αθήνα 1975). Πρόκειται για τον επίσης αντάρτη με το ψευδώνυμο «Αστραπόγιαννος», ο οποίος όπως διαβάζουμε στο βιβλίο, δεν ήθελε να αποκαλυφτεί το πραγματικό όνομά του:

"Ένας άλλος μουσικός και στέλεχος της Αντίστασης, γνωστός για τις συνθέσεις τους «Στ’ άρματα, στ’ άρματα» και «Προχωρείς σε σωρούς ερειπίων» με το ψευδώνυμο «Αστραπόγιαννος» (και επίσης γνωστός με το πραγματικό του όνομα που σεβόμαστε την επιθυμία του να μην αποκαλύψουμε) μας αφηγείται στη συνάντηση που είχαμε πώς έγραψε το τραγούδι «Στ’ άρματα, στ’ άρματα»:

―Στο τέλος του 1942  και αρχές ’43 οι Γερμανοί έκαναν εκκαθαριστικές επιχειρήσεις. Βρισκόμουν τότε σ’ ένα αντάρτικο σώμα στην Αττικοβοιωτία και κινούμαστε συνεχώς για να αποφύγουμε τον εχθρό. Να ξέρεις πως ο πιο μεγάλος ηρωισμός των ανταρτών βρίσκεται στο γεγονός ότι ήταν αναγκασμένοι και τα κατάφερναν, να μετακινούνται συνεχώς, ιδίως στα πρώτα χρόνια. Τότε λοιπόν, σε μια τέτοια μετακίνηση, μου έδωσαν ένα παράνομο έντυπο, τον «Ριζοσπάστη» νομίζω, όπου δημοσιεύονταν οι στίχοι του Καρβούνη. Το ποίημα είχε καρφωθεί στο μυαλό μου και το επαναλάμβανα συνέχεια. Μέχρι που στη διάρκεια μιας νυχτερινής πορείας, πηγαίναμε σ’ ένα παραθαλάσσιο χωριό, δεν θυμάμαι τώρα τ’ όνομά του, το τραγούδησα, το μελοποίησα. Το πρωί στο χωριό, στην παραλία, μάζεψα μερικούς νέους, τους το έμαθα και το τραγούδησαν. Έγινε γνωστό πολύ γρήγορα… Αργότερα έμαθα πως ο ποιητής του, το ’χε κι ο ίδιος μελοποιήσει."

Ο Νίκος Καρβούνης γεννήθηκε στην Ιθάκη το 1880 και τελείωσε το σχολείο στη Ρουμανία. Το 1898 πρωτοεμφανίζεται στο περιοδικό «Διάπλασις των Παίδων», ενώ το 1912, ενταγμένος στο τάγμα των Επτανησίων Γαριβαλδινών, συμμετέχει στους βαλκανικούς πολέμους σαν πολεμικός ανταποκριτής. Το 1917 συμμετέχει στην εκδοτική προσπάθεια του περιοδικού «Ηγησώ». Αμέσως μετά το κλείσιμο του περιοδικού, αφοσιώθηκε στη δημοσιογραφία, ενώ πραγματοποίησε και εξαιρετικές μεταφράσεις. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή, όπου ήταν εθελοντής ανταποκριτής, ασπάστηκε τον Μαρξισμό. Μετά το 1930 συμμετείχε σε πολλές αντιφασιστικές επιτροπές και τον Απρίλη του 1934 διώκεται και δικάζεται για τον πρόλογο της «καστανής Βίβλου» που αποκάλυπτε το σκηνοθετημένο από τους χιτλερικούς εμπρησμό του Ράιχσταγκ. Η δικτατορία της 4ης Αυγούστου του 1936 τον εξόρισε στη Γαύδο, καθώς έγραφε στον «Ριζοσπάστη» με το ψευδώνυμο Κ. Μαυροθαλασσίτης. Μετά την κατάληψη της Ελλάδας από τους φασίστες, φυλακίζεται στο στρατόπεδο της Λάρισας και αμέσως μετά την αποφυλάκισή του, εντάσσεται στο ΕΑΜ και ανεβαίνει στο βουνό. Εκεί αναλαμβάνει το Γραφείο Τύπου της ΠΕΕΑ και το πρώτο ελεύθερο πρακτορείο ειδήσεων. Η προσφορά του στην Εθνική Αντίσταση ήταν ιδιαίτερα σημαντική.