Η ψυχή μου

Σήμερα συμπληρώνονται 33 χρόνια από τον πρόωρο θάνατο του Νίκου Ξυλούρη. Από το  ποίημα του Κώστα Καρυωτάκη "Η ψυχή μου" (Νηπενθή (1921), ο συνθέτης Λουκάς Θάνος μελοποίησε δυο στροφές  που ερμηνεύει ο αξέχαστος Ξυλούρης. Ολόκληρο το ποίημα:

Η ψυχή μου

1

Παλιό η ψυχή μου γράμμα είναι κι εγράφη

σε μια παρθένα ωραία  -ευγενική

παρθένα- που για λύπη ερωτική

το μοναστήρι εδιάλεξεν, ετάφη.

Τι τώρα κι αν ασπρίζουνε οι κροτάφοι;

Τι τότε κι αν η μοίρα ήταν κακή;

Ένα συρτάρι εβένινον εκεί

των αναμνήσεων κρύβει το χρυσάφι.

Την ώρα που γεμίζουν ίσκιο οι θόλοι,

καθισμένη σε πέτρα το κοιτά,

το σφίγγει στα ωχρά χέρια κλαίοντας όλη.

Έπειτα, ενώ, με βλέφαρα κλειστά,

το φευγαλέο της όραμα κρατά,

σηκώνεται και πάει στο περιβόλι.

2

Με τον καιρό που πρόσχαρη ήταν νέα

-αλίμονο!- για να αναμετρηθεί,

για να βρει ένα σκοτάδι πιο βαθύ,

σέρνεται προς την πένθιμη αλέα.

Βαριά στη ζωή της έπεσε η αυλαία

κει δεν μπορεί καλά να θυμηθεί.

Το χείλος, μόνο ξέρει, δεν ανθεί,

δεν είναι πια τα μάτια της ωραία.

Κι όπως τα δέντρα ολόγυρα σιωπούν,

έτσι ποτέ για εκείνον που τη χάνει,

ποτέ δε θα ’ρθουν άνθρωποι να πουν.

Αχ, μήτε τ’ όνομά του εδώ δε φτάνει!

Να ζει; Και πάντα ναν τον αγαπούν;

Μην έχει τάχα -σαν αυτή- πεθάνει;

3

Είσαι, ψυχή μου, η κόρη που τη σβήνει

ολοένα κάποιος έρωτας πικρός,

που λησμονήθηκε κοιτώντας προς

τα περασμένα, κι έτσι θ’ απομείνει.

Κατάμονη σε μι' άκρη, όπως εκείνη,

σε παρατούν ο κόσμος, ο καιρός.

Ένας ακόμη θα ’σουνα νεκρός,

αν οι νεκροί δεν είχαν τη γαλήνη.

Σαν αδερφούλα η κόρη αυτή σου μοιάζει

που γέρνει, συλλογίζεται και αργεί

χαμένην ευτυχία να νοσταλγεί.

Δικό σου λέω, ψυχή μου, είναι μαράζι

όσα, το βράδυ, δάκρυα, την αυγή,

στα ρόδα κατεβαίνει και μοιράζει.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ

Είναι από τις φορές που η ποίηση, η μουσική και η φωνή του ερμηνευτή  δένουν τόσο αρμονικά σ’ ένα τραγούδι που να μην μπορείς να τα ξεχωρίσεις, ή να τα φανταστείς το καθένα μόνο του.  Στο βίντεο που ακολουθεί, βλέπουμε παράλληλα φωτογραφίες του αξέχαστου Νίκου Ξυλούρη. Η μουσική είναι του Λουκά Θάνου.

Το ποίημα  από το βιβλίο «ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΡΥΩΤΑΚΗΣ – ΜΑΡΙΑ ΠΟΛΥΔΟΥΡΗ, Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης», επιμέλεια-ανθολόγηση Γιάννης Η. Παππάς, εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ, Αθήνα 2009