"ΠΑΡΑΧΑΡΑΚΤΕΣ" - Ο Γιώργος Κοτζιούλας γράφει στο «Ρίζο της Δευτέρας» (2/12)

Με την αναγγελία μιας πολύ ευχάριστης είδησης ξεκινάει τούτη η ανάρτησή μας. Σε λίγες μέρες ξανακυκλοφορούν τα «ΑΠΑΝΤΑ» του Γιώργου Κοτζιούλα (δυο τόμοι με ποιήματα και ένας με πεζά) από τις εκδόσεις «Δίφρος». Πρόκειται για ανατύπωση, με νέο πρόλογο, της έκδοσης του 1957 που είχε κυκλοφορήσει από τον ίδιο εκδοτικό οίκο. Αναμένουμε λοιπόν με ανυπομονησία!

Συνεχίζουμε σήμερα την παρουσίαση των άρθρων του Γ. Κοτζιούλα στην εφημερίδα «Ρίζος της Δευτέρας». Οι περισσότεροι τον γνωρίσαμε από τα ποιήματά του. Αγνοούμε το μεγαλύτερο μέρος του πολυδιάστατου έργου του και ο κυριότερος λόγος είναι γιατί αυτό παραμένει ανέκδοτο. Μια πτυχή αυτού του έργου είναι η αρθρογραφία στον τύπο. Σε εφημερίδες και περιοδικά έχουν δημοσιευτεί κατά καιρούς πολλά άρθρα του Κοτζιούλα για λογοτεχνικά ζητήματα, κριτικές, χρονογραφήματα και θεωρητικά κείμενα.

Στην προσπάθειά μας να συμβάλλουμε στην ανάδειξη αυτής της λιγότερο γνωστής πλευράς  του έργου του, συγκεντρώσαμε και θα αναρτήσουμε στο διαδίκτυο, σταδιακά από τη στηθάγχη, τα άρθρα του Κοτζιούλα στην εφημερίδα «Ρίζος της Δευτέρας». Τον «Ρίζο της Δευτέρας» με τον υπότιτλο «Εβδομαδιαία δημοκρατική εφημερίδα του λαού - Πολιτική, οικονομική, φιλολογική, σατιρική» τον έβγαζε το ΚΚΕ αυτή την συγκεκριμένη μέρα της βδομάδας που ο Ριζοσπάστης, ως πρωινό φύλλο, δεν κυκλοφορούσε. Η έρευνά μας αφορά την περίοδο από 21/10/1946 έως 22/12/1947, δηλαδή από το πρώτο μέχρι και το 62ο φύλλο της εφημερίδας. Στο διάστημα αυτό στον «Ρίζο της Δευτέρας» δημοσιεύτηκαν 12 άρθρα και 3 ποιήματα του Γιώργου Κοτζιούλα. Να πρσθέσουμε πως την ίδια περίοδο ο Κοτζιούλας έχει και τη στήλη «Γλωσσοφιλολογικά» στον Ριζοσπάστη της Πέμπτης.

Κ.Δ.Τσάτσος

Το δεύτερο άρθρο του αφιερώματός μας φέρει τον τίτλο ΠΑΡΑΧΑΡΑΚΤΕΣ.  Ο Κοτζιούλας συνήθιζε να ξεσκεπάζει μέσα από τα άρθρα του τους «κήρυκες της αντίδρασης» που αρθρογραφούσαν στον αστικό τύπο της εποχής και να αποκαλύπτει το ρόλο τους στον αποπροσανατολισμό του λαού, με στόχο την υποταγή του στις ορέξεις των κυβερνήσεων της ντόπιας άρχουσας τάξης και των ξένων προστατών της. Ένας από αυτούς ήταν  ο Κωνσταντίνος Δ. Τσάτσος  (1899-1987, καθηγητής της φιλοσοφίας του δικαίου στη νομική σχολή Αθηνών και στη συνέχεια πολιτικός, υπουργός, ακαδημαϊκός, πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών και πρόεδρος της Δημοκρατίας) που το 1947 έγραφε τις επιφυλλίδες της «Καθημερινής» και στον οποίο αναφέρεται το συγκεκριμένο άρθρο.

Διαβάζοντάς το 66 χρόνια μετά από τότε που γράφτηκε διαπιστώνουμε δυστυχώς πόσο επίκαιρο είναι  στις μέρες μας. «Τυφλός στο δράμα του ζωντανού λαού, ο κήρυκας αυτός της αντίδρασης συνεχίζει το χαβά του σκαρώνοντας «μύθους» και συντάσσοντας χρησμούς. Είναι στερεότυπα δείγματα αυτά και τα βρίσκουμε σε κάθε εποχή ξεπεσμού» γράφει ο Κοτζιούλας για τον Τσάτσο, στη θέση του οποίου θα μπορούσαμε να βάλουμε σήμερα δεκάδες επιφανείς προπαγανδιστές της αντίδρασης, συναδέλφους του καθηγητές, πολιτικούς, συγγραφείς, σχολιαστές, δημοσιογράφους κλπ. Και, αλήθεια, σήμερα και αν ζούμε σε εποχή ξεπεσμού…

Ευχαριστούμε το Επιμορφωτικό Κέντρο Βιβλιοθήκη - Αρχείο "Χαρίλαος Φλωράκης" για την ευγενική παραχώρηση της σειράς των άρθρων.

(Για να βρείτε το προηγούμενο άρθρο, θα κατεβείτε χαμηλά στην δεξιά μπάρα του ιστολογίου, στην ενότητα με τίτλο «ετικέτες» και θα κάνετε «κλικ» στο όνομα «ΚΟΤΖΙΟΥΛΑΣ Γιώργος».)

Καλή ανάγνωση!

ΠΑΡΑΧΑΡΑΚΤΕΣ

Ρίζος της Δευτέρας, αρ. φύλλου 46  -  1 Σεπτέμβρη 1947

«Ήρθε πάλιν η ώρα να γίνουν πρώτοι δάσκαλοι του κόσμου ο αίθριος ουρανός με τη γαλήνη, τη δόξα και την ανεξιχνίαστη βαθύτητά του, η ήρεμη απαλότητα της καμπύλης του Υμηττού, της Πεντέλης το ισόρροπο αέτωμα, η χαίτη της ελιάς στον κλεισμένο κάμπο, το πεύκο ριζωμένο στο κοκκινόχωμα του βράχου απάνω από το νήνεμο ακρογιάλι του Σαρωνικού».

Το διανθισμένο τούτο κομμάτι είναι παρμένο από άρθρο κορυφαίου εκπροσώπου της δεξιάς, του καθηγητή Κ. Δ. Τσάτσου, στην αντάξιά του «Καθημερινή». Τυφλός στο δράμα του ζωντανού λαού, ο κήρυκας αυτός της αντίδρασης συνεχίζει το χαβά του σκαρώνοντας «μύθους» και συντάσσοντας χρησμούς. Είναι στερεότυπα δείγματα αυτά και τα βρίσκουμε σε κάθε εποχή ξεπεσμού. Τι θέλει να πει με το παραπάνω απόσπασμα ο κ. Τσάτσος; Η πατρίδα μας, λέει, με το ένδοξο χτες, με το ζηλευτό σήμερα (αυτό υπονοείται από τα συμφραζόμενα), έχει και μέλλον σπουδαίο. Θα γίνει πάλι ο στυλοβάτης του πολιτισμού, ο «διδάσκαλος του κόσμου», καθώς είναι κι ο ίδιος ο αρθρογράφος διδάσκαλος της φοιτητικής νεολαίας. Πού στηρίζει αυτή τη μαντεία του; Στο προφητικό του δαιμόνιο. Και πώς θα πετύχει αυτό το θαύμα η Ελλάδα; Απλούστατα, με το κλίμα της! Ο αίθριος ουρανός κλπ. θα θαυματουργήσουν ακόμα μια φορά.

Είναι αρκετά μπαγιάτικη αυτή η σοφία του κύριου καθηγητή και δεν έχει πέραση πια. Η θεωρία του φυσικού περιβάλλοντος, ο ρόλος του γεωγραφικού παράγοντα έχει τονιστεί από χρόνια πολλά, μα δεν κατόρθωσε ν’ αποδείξει τίποτε σε όσους ζητούν επαλήθευση απ’ τη ζωή. Θέλησαν μ’ αυτόν τον τρόπο ακοινωνιολόγητοι αισθητικοί και μελετητές της τέχνης να εξηγήσουν το φαινόμενο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, που εκδηλώθηκε με κέντρο την Αθήνα. Κι αντίς γι’ απάντηση έδειξαν τον Υμηττό. Αυτός ευθυνόταν για τον Παρθενώνα, για τον Αισχύλο, για τον Πραξιτέλη, για όλα. Η ερμηνεία ήταν βολική και τη δέχτηκαν, αφού δεν είχαν καλύτερη. Αλλά, όπως όλα τα παραμύθια, δεν άργησε κι αυτό να ξεθωριάσει, να χάσει το κύρος του. Σήμερα ο κ. Τσάτσος προσπαθεί, με μεθόδους θαυματοποιού, ν’ αναστήσει έναν πεθαμένο.

Από την όλη θεωρία, έμειναν μόνο μερικές διαπιστώσεις. Αλλά και χωρίς αυτές ο λαός είχε βρει μόνος του την αλήθεια. Ας θυμηθούμε ένα από τα πολλά: «Οι κάμποι βγάζουν άλογα και τα βουνά λεβέντες». Αλλά να παίρνουμε κάτι σχετικό και να το ανάγουμε σε δόγμα, αυτό λέγεται λογική αυθαιρεσία. Αν ήταν έτσι, γιατί η ίδια η Αθήνα, η Αττική καλύτερα, δεν εξακολούθησε και στα χρόνια της ρωμαιοκρατίας και αργότερα το μεσαίωνα, να βγάζει σοφούς και καλλιτέχνες; Αν το κλίμα κανονίζει έτσι… δικτατορικά τη μοίρα ενός λαού και τις ανώτερες επιδόσεις του, γιατί κοντά στα Εφτάνησα με τους τόσους ποιητές τους δε μας έδωσαν και τα δυστυχισμένα, μα εξίσου ποιητικά Δωδεκάνησα μερικούς; Τι άλλαξε στην Ισπανία, ώστε πριν από δέκα χρόνια αντηχούσαν λύρες σαν του Λόρκα, ενώ σήμερα κοάζουν βάτραχοι;

Την απάντηση ας μην την περιμένουμε από τον κ. Τσάτσο, έναν άνθρωπο που κατατρόπωσε (με την φαντασία του) τον ιστορικό υλισμό και τόριξε εν έτει 1947 στο φακιρισμό. Του είναι πολύ δύσκολο από τα σύννεφα του ιδεαλισμού του να προσγειωθεί στην πραγματικότητα, δηλ. να παραδεχτεί και να βροντοφωνήσει πως χωρίς εθνική ανεξαρτησία, χωρίς πολιτικές ελευθερίες, χωρίς ευχέρεια οικονομική, χωρίς ανέβασμα του βιωτικού και πνευματικού επιπέδου, με τη μάστιγα της ελονοσίας, με την κατάρα της αγραμματωσύνης, με την ξυπολησιά και τον υποσιτισμό των πολιτών, μέσα στο απάνθρωπο καθεστώς της εξορίας, των εκτάκτων στρατοδικείων και των άνευ θητείας χωροφυλάκων, όχι δασκάλοι του κόσμου δε γινόμαστε ποτές, αλλά θάμαστε το εξουθένωμα των εθνών, το μίασμα του νεοφασισμού. Δεν τα ξέρει αυτά ο κ. Τσάτσος; Τα καταλαβαίνει και με το παραπάνω, αλλά δεν τον συμφέρει να τα πει. Απεναντίας κι όλας, τα διαστρέφει. Αυτή είναι η δουλειά του, γι’ αυτό τον πληρώνουν. Υπάρχουν ευσυνείδητοι λειτουργοί, μα και παραχαράκτες της επιστήμης. Ο κ. Τσάτσος είναι ένας απ’ αυτούς. Αλλά κανένας δεν πρόκειται να τον πιστέψει, άδικα χάνει τα λόγια του.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΤΖΙΟΥΛΑΣ