στηθάγχη: ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 1974 - O ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ διαβάζει τη «Ρωμιοσύνη» και συγκλονίζει...

Σάββατο 17 Νοεμβρίου 2012

ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ 1974 - O ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΙΤΣΟΣ διαβάζει τη «Ρωμιοσύνη» και συγκλονίζει...

Στην πρώτη επέτειο της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, 17 Νοέμβρη 1974, ο Γιάννης Ρίτσος διαβάζει τη «Ρωμιοσύνη», δική του και του λαού, και συγκλονίζει:

2 σχόλια:

ΕΥΡΥΤΑΝΑΣ ΙΧΝΗΛΑΤΗΣ είπε...: Πιτσιρίκος ήμουνα στην πρώτη επέτειο.
Θυμάμαι το μακαρίτη τον πατέρα μου να με κρατάει απ' το χέρι και να φωνάζω μαζί "Δώστε τη χούντα στο λαό"!; 17 Νοεμβρίου 2012 στις 10:16 μ.μ.
Οικοδόμος είπε...: Ίσως τότε πρωτοσυναντηθήκαμε φίλε...; 17 Νοεμβρίου 2012 στις 10:49 μ.μ.

Δημοσίευση σχολίου

Εγγραφή σε: Σχόλια ανάρτησης (Atom)

"Τα σπίτια στην πατρίδα μου είναι χαμηλά/ οι στέγες τους στάζουν, στην κουζίνα είναι ένας κουβάς/ για τα βρώμικα νερά./ Οι άνθρωποι κάθονται στο τραπέζι/ όπως γύρω από ένα νεκρό. Απ’ τα σπασμένα παράθυρα/ μπαινοβγαίνει η νύχτα, η βροχή κι ο χρόνος./ Τα παιδιά δουλεύουν στα μηχανουργεία και τα κορίτσια/ μένουν ανύπαντρα./ Σ’ ένα τέτοιο σπίτι γεννηθήκαμε./ Σ’ ένα τέτοιο σπίτι μεγαλώσαμε, αγαπήσαμε, ονειρευτήκαμε./ Σ’ ένα τέτοιο σπίτι οχυρωθήκαμε/ και πολεμήσαμε./ Αυτή είναι η ιστορία μου."

"Εγώ που η σύγχρονη γενιά μου γέλασε κατάμουτρα,/ διακρίνω αυτόν που φτάνει μες απ’ τις οροσειρές του χρόνου,/ διακρίνω αυτόν που κανένας δε βλέπει./ Εκεί που τ’ ανθρώπινο βλέμμα τσακίζεται ανήμπορο,/ βλέπω να καταφθάνει/ των πεινασμένων στρατηλάτης,/ φορώντας το ακάνθινο στεφάνι της επανάστασης/ το 1916./ Κι ανάμεσά σας είμαι εγώ/ ο Πρόδρομός του,/ κ’ είμαι όπου βρίσκεται κι ο πόνος, πάντοτε παντού./ Πάνω σε κάθε μια σταλαματιά του νέφους των δακρύων/ έχω σταυρωθεί./ Τίποτα πια δεν είναι για συγγνώμη./ Κι όταν/ τον ερχομό του διαλαλώντας/ ανταριασμένοι/ θα βγείτε να δεχτείτε τον Σωτήρα,/ εγώ για σας/ θα ξερριζώσω την καρδιά μου/ θα την ποδοπατήσω/ κ’ έτσι μεγαλωμένη/ και καταματωμένη/ θα σας τη δώσω για σημαία."

"Θα πήγαινα, που λέτε, στους λαϊκούς μαχαλάδες της Αθήνας στα βρωμοχώρια της Αττικής από τις Κάβο Κολόνες ίσαμε τα Κούντουρα κι από την Κούλουρη ίσαμε το Καπαντρίτι. Θα κατέβαινα στα σκοτεινά χαμόσπιτα, γεμάτα κοριούς και χτίκιασμα, θα μπαινα στα μικρομάγαζα της φτωχολογιάς, στα καρβουνιάρικα του λιμανιού, γιομάτα λέρα και βόχα. Και θα λεγα: Λέφτεροι πολίτες: Αφτός ο τόπος, κι αν ακόμα βρισκόταν στη Σκυθία, όπου σπάνια ξεμυτίζει ο γήλιος ανάμεσ’ από μάβρα σύνεφα και πάνου σ’ άλιωτα χιόνια, πάλι θα τανε ο καλύτερος απ’ όλους, γιατί το θέλ’ η καρδιά σας. Είναι η πατρίδα. Δικιά σας η πατρίδα, μα τίποτα δικό σας μέσα σ’ αφτήνε: χωράφια και παλάτια, καράβια και χρήμα, Θεοί κι εξουσία, σκέψη και θέληση – όλα ξένα! Λιγοστοί σας έχετε τόσο μέρος, όσο να τρυπώνετε ζωντανοί και να θάβεστε πεθαμένοι και τόση λεφτεριά, όσο να κάνετε τη φυσική σας ανάγκη στη ρεματιά, όταν δε σας βλέπει χωροφύλακας…"

"Έτσι μικρό ήταν τ' όνειρό μας./ Μα τούτο τ' όνειρο ήταν τ' όνειρο/ όλων των πεινασμένων και των αδικημένων./ Κι οι πεινασμένοι ήταν πολλοί/ κι οι αδικημένοι ήταν πολλοί/ και τ' όνειρο μεγάλωνε σιγά-σιγά./ Μεγάλωνε πάντοτε/ το ίδιο στρογγυλό σαν το ψωμί/ και το ίδιο στρογγυλό και σαν τον ήλιο/ και το ίδιο στρογγυλό και σαν τη γη/ και το ίδιο στρογγυλό σαν τον ορίζοντα./ Ετούτο τ' όνειρο των πεινασμένων,/ τ' όνειρο των αδικημένων/ όλου του κόσμου."

"ΚΑΚΗ ΕΠΟΧΗ ΓΙΑ ΠΟΙΗΣΗ. Το ξέρω καλά: τον καλότυχο μονάχα/ αγαπάνε. Τη δική του φωνή/ ακούν ευχάριστα. Το δικό του πρόσωπο είναι ωραίο./ Το σακατεμένο δέντρο στην αυλή/ δείχνει τη χέρσα γη, κι όμως/ οι περαστικοί σακάτη το φωνάζουν./ Και με το δίκιο τους./ Τα πράσινα πλεούμενα και τα χαρούμενα πανιά του καναλιού/ δεν τα βλέπω. Απ’ όλα/ ξεχωρίζω μονάχα των ψαράδων το σκισμένο δίχτυ./ Γιατί μιλάω μόνο/ για τη σαραντάρα νοικοκυρά που έχει καμπουριάσει;/ Τα στήθια των κοριτσιών/ είναι ζεστά όπως πάντα./ Μια ρίμα στο τραγούδι μου/ σχεδόν αυθάδεια θα τη θεωρούσα./ Μέσα μου μάχονται/ ο ενθουσιασμός για τη μηλιά που ανθίζει/ και ο τρόμος από τα λόγια του μπογιατζή,/ μα είναι το δεύτερο μονάχα/ που στο γραφείο με καθίζει."

"Πρώτα να πιάσω τα χέρια σου/ Να ψηλαφίσω το σφυγμό σου/ Ύστερα να πάμε μαζί στο δάσος/ Ν’ αγκαλιάσουμε τα μεγάλα δέντρα/ Που στον κάθε κορμό έχουμε χαράξει/ Εδώ και χρόνια τα ιερά ονόματα/ Να τα συλλαβίσουμε μαζί/ Να τα μετρήσουμε ένα-ένα/ Με τα μάτια ψηλά στον ουρανό σαν προσευχή./ Το δικό μας το δάσος δεν το κρύβει ο ουρανός./ Δεν περνούν από δω ξυλοκόποι."

"Είπες· «Θα πάγω σ' άλλη γη, θα πάγω σ' άλλη θάλασσα./ Μια πόλις άλλη θα βρεθεί καλλίτερη απ' αυτή./ Κάθε προσπάθεια μου μια καταδίκη είναι γραφτή·/ κ' είν' η καρδιά μου -σαν νεκρός- θαμένη./ Ο νους μου ως πότε μες στον μαρασμόν αυτόν θα μένει./ Οπου το μάτι μου γυρίσω, όπου κι αν δω/ ερείπια μαύρα της ζωής μου βλέπω εδώ,/ που τόσα χρόνια πέρασα και ρήμαξα και χάλασα.»/ Καινούργιους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες./ Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς/ τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·/ και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ' ασπρίζεις. /Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού -μη ελπίζεις-/ δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό./ Ετσι που τη ζωή σου ρήμαξες εδώ/ στην κώχη τούτη την μικρή, σ' όλην την γη την χάλασες."

"Μέχρι σήμερα δεν είχα νιώσει άντρας. Έζησα ντροπιασμένος και σέρνοντας τις αλυσίδες της πατρίδας μου, σε όλη μου τη ζωή. Η διαύγεια της ψυχής κάνει ανάλαφρο το κορμί μου. Αυτή η γαλήνη και η ευφορία εξηγούν την καρτερία και την αγαλλίαση με τις οποίες προσφέρονται στη θυσία οι άντρες… Δε θα ξεχάσω ποτέ το πρόσωπο του Γκόμες, ιδρωμένο και γενναίο – και μ’ έκφραση τρυφερή – όταν ανέβαινε τους γλιστερούς λόφους, τις γεμάτες από βράχους και θάμνους πλαγιές και όταν περνούσε τα ποτάμια με τη μακρύκανη καραμπίνα και το ρεβόλβερ και το κοντόφαρδο μαχαίρι και τα διακόσια καψούλια και το γυλιό. Και μετά μου αφήνει την καραμπίνα μου, όταν αποκάμνω με το γυλιό μου, και συνεχίζει να σκαρφαλώνει με το δικό μου και το δικό του.[…] Στο πέρασμά μας ξεσηκώνουμε τον κόσμο. Μέσα στην καλοσύνη των ψυχών βλέπω τη ρίζα αυτής της στοργικής φροντίδας μου για τα βάσανα του ανθρώπου και για το πόσο είναι δίκαιο να το γιατρέψουμε: Οι κάμποι είναι δικοί μας... Ξέρω θα εξαφανιστώ. Όμως δεν θα εξαφανιζόταν μαζί με εμένα η σκέψη μου ούτε θα με τρόμαζε το σκοτάδι μου. Κι όσο θα έχουμε μορφή ανθρώπου, θα οικοδομούμε. Ξεπλήρωσέ το αυτό το χρέος σε μένα, ή σε άλλους… Ήδη ξέρω τις – σιωπηλές – επιπλήξεις σου μετά το ταξίδι μου…"

"Θάνατος είναι οι κάργες που χτυπιούνται/ στους μαύρους τοίχους και τα κεραμύδια,/ θάνατος οι γυναίκες, που αγαπιούνται/ καθώς να καθαρίζουνε κρεμμύδια./ Θάνατος οι λεροί, ασήμαντοι δρόμοι/ με τα λαμπρά, μεγάλα ονόματά τους,/ ο ελαιώνας, γύρω η θάλασσα, κι ακόμη/ ο ήλιος, θάνατος μες στους θανάτους./ Θάνατος ο αστυνόμος που διπλώνει/ για να ζυγίση μια “ελλειπή” μερίδα,/ θάνατος τα ζουμπούλια στο μπαλκόνι,/ κι ο δάσκαλος με την εφημερίδα./ Βάσις, Φρουρά, Εξηκονταρχία Πρεβέζης./ Την Κυριακή θ' ακούσουμε την μπάντα./ Επήρα ένα βιβλιάριο Τραπέζης/ πρώτη κατάθεσις δραχμαί τριάντα./ Περπατώντας αργά στην προκυμαία,/ “Υπάρχω;” λες, κ' ύστερα “δεν υπάρχεις!”/ Φτάνει το πλοίο. Υψωμένη σημαία./ Ισως έρχεται ο Κύριος Νομάρχης./ Αν τουλάχιστον, μέσα στους ανθρώπους/ αυτούς, ένας επέθαινε από αηδία.../ Σιωπηλοί, θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους,/ θα διασκεδάζαμε όλοι στην κηδεία."

"Θα μείνω πάντα ιδανικός κι ανάξιος εραστής/ των μακρυσμένων ταξιδιών και των γαλάζιων πόντων,/ και θα πεθάνω μια βραδιά σαν όλες τις βραδιές,/ χωρίς να σχίσω τη θολή γραμμή των οριζόντων./ Για το Μαδράς τη Σιγκαπούρ τ' Αλγέρι και το Σφαξ/ θ' αναχωρούν σαν πάντοτε περήφανα τα πλοία,/ κι εγώ σκυφτός σ' ένα γραφείο με χάρτες ναυτικούς,/ θα κάνω αθροίσεις σε χοντρά λογιστικά βιβλία./ Θα πάψω πια για μακρινά ταξίδια να μιλώ,/ οι φίλοι θα νομίζουνε πως τα 'χω πια ξεχάσει,/ κι η μάνα μου χαρούμενη θα λέει σ' όποιον ρωτά:/ "Ήταν μια λόξα νεανική, μα τώρα έχει περάσει"/ Μα ο εαυτός μου μια βραδιά εμπρός μου θα υψωθεί/ και λόγο ως ένας δικαστής στυγνός θα μου ζητήσει,/ κι αυτό το ανάξιο χέρι μου που τρέμει θα οπλιστεί,/ θα σημαδέψει κι άφοβα το φταίχτη θα χτυπήσει./ Κι εγώ που τόσο επόθησα μια μέρα να ταφώ/ σε κάποια θάλασσα βαθειά στις μακρινές Ινδίες,/ θα 'χω ένα θάνατο κοινό και θλιβερό πολύ/ και μια κηδεία σαν των πολλών ανθρώπων τις κηδείες..."

"Θα πεθάνω ένα πένθιμο του φθινoπώρου δείλι/ μες την κρύα μου κάμαρα όπως έζησα: μόνος/ στη στερνή αγωνία μου τη βροχή θε ν' ακούω/ και τους γνώριμους θόρυβους που σκορπάει ο δρόμος./ Θα πεθάνω ένα πένθιμο του φθινοπώρου δείλι/ μέσα σ' έπιπλα ξένα και σε σκόρπια βιβλία,/ θα με βρουν στο κρεβάτι μου. Θε να 'ρθει ο αστυνόμος,/ θα με θάψουν σαν άνθρωπο που δεν είχε ιστορία./ Απ' τους φίλους που παίζαμε πότε πότε χαρτιά,/ θα ρωτήσει κανένας τους έτσι απλά: «Τον Ουράνη/ μην τον είδε κανείς; Έχει μέρες που χάθηκε...»./ Θ' απαντήσει άλλος παίζοντας: «Μ' αυτός έχει πεθάνει!»./ Μια στιγμή θ' απομείνουνε τα χαρτιά τους κρατώντας,/ θα κουνήσουν περίλυπα και σιγά το κεφάλι/ θε να πουν: «Τι 'ναι ο άνθρωπος! Χθες ακόμα εζούσε...»/ και βουβοί στο παιχνίδι τους θα βαλθούνε και πάλι./ Κάποιος θα 'ναι συνάδελφος στα «ψιλά» που θα γράψη/ πως «προώρως απέθανεν ο Ουράνης στην ξένην,/ νέος γνωστός εις τους κύκλους μας, κάποτε είχε εκδώσει/ μια συλλογή ποιήματα πολλά υποσχομένην»./ Κι αυτή θα 'ναι η μόνη του θανάτου μου μνεία./ Στο χωριό μου θα κλάψουνε μόνο οι γέροι γονιοί μου/ και θα κάνουν μνημόσυνο με περίσσιους παπάδες,/ όπου θα' ναι όλοι οι φίλοι μου - κι ίσως ίσως οι οχτροί μου./ Θα πεθάνω ένα πένθιμο του φθινοπώρου δείλι/ σε μια κάμαρα ξένη, στο πολύβοο Παρίσι/ και μια Κίττη, θαρρώντας πως την ξέχασα γι' άλλην,/ θα μου γράψει ένα γράμμα - και νεκρό θα με βρίσει..."

"Γλίστρησε κρυφά, να μην το πάρει/ είδηση ο φρουρός μου π' αγρυπνά/ κι ήρθε στο κελί μου το φεγγάρι./ Ήρθε και με βρήκε λυπημένο/ κι ήτανε το χάδι του απαλό,/ σαν γυναικείο χέρι αγαπημένο./ Μείνε στο φτωχό μου το κελί,/ φεγγαράκι, τι να σε τρατάρω;/ Δεν μου μένει πια παρά η ψυχή/ κι έχω τόσο ανήφορο να πάρω."

"Καθώς εζήταε μια διασκέδαση φτηνή,/ με κάποιο τάλληρο που βρέθηκε στην τσέπη,/ μπήκε στον κινηματογράφο, εδώ, και βλέπει/ τον δοξασμένο Τσάρλυ Τσάπλιν στη σκηνή./ Τον είχε δει κι άλλες φορές, μα, σήμερα,/ μπορεί να πει, καταλαβαίνει στην εντέλεια/ την τέχνη ετούτη που σκορπίζει τόσα γέλια/ στον άμαθο κοσμάκη τον απλό./ Αχ, αχ, αυτός ο στραβοπόδης ο Σαρλώ,/ που ξεκαρδίζονται μ΄ αυτόν τα παιδαρέλια,/ με την αιώνια αμηχανία του κι αφέλεια,/ τι χρυσάφι έχει βγάλει από τα εφήμερα! / Κι ο νέος που γυρίζει μεσοχείμωνα/ σε δρόμους κεντρικούς με πανταλόνια τρύπια,/ φέρνει ολοένα στο μυαλό του τα τερτίπια/ που συχναλλάζει ο κωμικός ο θαυμαστός./ Αχ, ας μπορούσε, Θεέ μου, κάποτε κι αυτός,/ με στίχο ή με πεζό – λουλούδια από τα ερείπια –/ να βγάλει δάκρυα, να κινήσει καρδιοχτύπια./ Λαμπρές ιδέες γυρνούν στο νου του επίμονα./ Με το σακκάκι γυρισμένο στο λαιμό,/ με τέτοια σχέδια περπατώντας και παρόμοια δεν νοιώθει πια την υγρασία στα πεζοδρόμια,/ κι έχει μιαν ώρα ίσαμε το συνοικισμό."

"Λίγο πριν φύγω θ’ ανακρίνω όλους τους στίχους μου/ και άτεγκτος μαζί τους θα φανώ./ Χρόνια υποψιάζομαι πως μου ‘κρυψαν/ ολόκληρο ουρανό./ Θα τους χωρίσω τον έναν απ’ τον άλλονε/ ακόμα και τους τίτλους θ’ ανακρίνω/ και όποιον βρίσκω πως η γλώσσα διχάλωνε/ χωρίς φεγγάρι και νερό θα τον αφήσω./ Κι όταν εντοπιστούν οι ύποπτοι,/ σε συλλαβές, σε γράμματα, σε λέξεις/ θα τους τεμαχίσω./ Στα υπόγεια του νου μου πατώντας και συνθλίβοντας/ ό,τι μου πήραν θα το πάρω πίσω./ Και μοναχά την ύστατη στιγμή,/ καθώς θα χάνεται, λόγος, ρυθμός και βήμα,/ με το δικό μου θ’ ανακατέψω αυτά τα πτώματα/ μήπως και βγει κανένα ποίημα."

"Όταν βραδιάζει, μέσα μου, ξυπνούν τα περασμένα·/ ξυπνούν αργά, σα μουσικές νεκρές από καιρό,/ – σα μουσικές που χάθηκαν, και που τις λαχταρώ,/ κι έρχονται πάλι, μαγικά κι ανέλπιδα, σε μένα·/ πόθοι, παράπονα παλιά, νοσταλγικές φωνές,/ λόγια βαθιά κι αξέχαστα, κι ωστόσο ξεχασμένα,/ παράξενα, χιμαιρικές αγάπες μακρινές,/ όπως η φλόγα μιας αυγής, υψώνονται σε μένα!/ Μια βρύση, τότε, μαγική, μου λύνεται ξανά,/ και το τραγούδι ρυθμικό στα χείλη μου ανεβαίνει,/ – ένα τραγούδι καθαρό, καθώς τα δειλινά/ που μέσα του λυτρώνονται, και ζουν οι πεθαμένοι..."

"Ἀκόμα δὲν μπόρεσα νὰ χύσω ἕνα δάκρυ/ πάνω στὴν καταστροφὴ/ δὲν κοίταξα ἀκόμα καλὰ τοὺς πεθαμένους,/ δὲν πρόφτασα νὰ δῶ πὼς λείπουνε/ ἀπὸ τὴ συντροφιά μου,/ πὼς ἔχασαν τὸν ἀέρα ποὺ ἐγὼ ἀναπνέω/ καὶ πὼς ἡ μουσικὴ τῶν λουλουδιῶν,/ ὁ βόμβος τῶν ὀνομάτων ποὺ ἔχουνε τὰ πράγματα/ δὲν ἔρχεται στ᾿ αὐτιά τους·/ ἀκόμα δὲν χλιμίντρισαν τ᾿ ἄλογα/ ποὺ θὰ μὲ φέρουν πλάι τους./ Νὰ τοὺς μιλήσω,/ νὰ κλάψω μαζί τους/ καὶ ὕστερα νὰ τοὺς σηκώσω ὄρθιους·/ ὅλοι νὰ σηκωθοῦμε σὰν ἕνας ἄνθρωπος,/ σὰν τίποτα νὰ μὴν εἶχε γίνει/ σὰν ἡ μάχη νὰ μὴν εἶχε περάσει πάνω ἀπὸ τὰ κεφάλια μας."

"…Γιατί για πάντα έχεις πεθάνει,/ όπως όλοι οι νεκροί της Γης,/ όπως όλοι οι νεκροί, που λησμονιούνται σαν πεθάνουν/ σαν τα ψόφια σκυλιά στοιβαγμένοι./ Κανείς δε σε γνωρίζει πια. Κανείς. Όμως εγώ σε τραγουδάω./ Εγώ θα τραγουδώ παντοτινά το ωραίο προφίλ σου και τη χάρη σου./ Τη φημισμένη φρόνηση της γνώσης σου./ Τη δίψα σου για θάνατο, τη γεύση των χειλιών σου./ Τη θλίψη που είχε μέσα της η θαρραλέα χαρά σου./ Θα αργήσει πολύ να γεννηθεί, αν ποτέ γεννηθεί,/ ένας τόσο λαμπερός, γεμάτος τόλμη, ανδαλουσιανός./ Εγώ θα τραγουδώ τη χάρη του και θα την τραγουδώ με λέξεις που θρηνούν/ και θα θυμάμαι μια θλιμμένη αύρα που άγγιζε απαλά τα λιόδεντρα."