Nicolas Guillen - Tengo (Έχω)

Ο Nicolás Cristóbal Guillén Batista - Νίκολας Γκιγιέν (1902 - 1989)  είναι ο Εθνικός Ποιητής της Κούβας - μαζί με το Χοσέ Μαρτί, που αναφέρεται περισσότερο ως Εθνικός Ήρωας. Γεννήθηκε στο Καμαγκουέι και σπούδασε νομικά στην Αβάνα. Εγκατέλειψε τις σπουδές του για να ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία και την ποίηση. Μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας από το 1937 με έντονη πολιτική και αγωνιστική δράση. Ταξίδεψε στην Ισπανία, όπου κάλυψε τον Εμφύλιο Πόλεμο ως ρεπόρτερ, και σε πολλές άλλες χώρες. Το 1953 του απαγορεύτηκε η είσοδος στη Κούβα από το δικτάτορα Φουλχένσιο Μπατίστα. Θα ξαναγίνει δεκτός πανηγυρικά το 1959, μετά το θρίαμβο της Επανάστασης των γενειοφόρων ανταρτών του Φιντέλ και του Τσε.

Συγκαταλέγεται στους “στρατευμένους” ποιητές, από τους πιο θερμούς υμνητές της Κουβανικής Επανάστασης και τιμημένος το 1954 με το βραβείο Λένιν. Επιπλέον, ως αφροκουβανός, θεωρείται από τους κύριους εκπροσώπους της “νέγρικης ποίησης” και το έργο του διαπνέεται έντονα από τη μίξη της λευκής και της μαύρης κουλτούρας της Καραϊβικής.

Παρακάτω παρατίθεται ένα από τα ποιήματά του, το Tengo (Έχω). Ως μη προνομιούχος και επιπλέον μαύρος, ο Γκιγιέν περιγράφει τους κοινωνικούς αποκλεισμούς και τις ταπεινώσεις που υφίστατο η φυλή του τα χρόνια της ισπανικής και βορειοαμερικανικής ηγεμονίας στο νησί, που καταργήθηκαν εμφατικά με το θρίαμβο της Επανάστασης. Δεν είναι υπερβολή τίποτα από αυτά που περιγράφει. Στους μαύρους Κουβανούς δεν απαγόρευαν την είσοδο μόνο στα νυχτερινά κέντρα και τις ιδιωτικές λέσχες της “υψηλής κοινωνίας”, αλλά ακόμα και το μπάνιο σε κάποιες πλαζ, με το αιτιολογικό ότι θα μπορούσαν να τις... μολύνουν λόγω του χρώματός τους!

Έχω

Όταν κοιτάζομαι στον καθρέφτη κι αγγίζω τον εαυτό μου

Εγώ ο Χουάν με Τίποτα μόλις χθες

Εγώ ο Χουάν με τα Πάντα σήμερα,

Σήμερα με τα πάντα,

Γυρίζω τα μάτια μου και κοιτάζω

Κοιτάζομαι στον καθρέφτη κι αγγίζω τον εαυτό μου

Κι αναρωτιέμαι πως είναι δυνατόν κάτι τέτοιο να συμβεί.

Έχω, ας δούμε,

Έχω τη χαρά να γυρίσω τη χώρα μου

Και να είναι δικά μου όλα όσα έχει,

Κοιτάζοντας από κοντά ό,τι

Δεν είχα ούτε μπορούσα να έχω πιο πριν.

Μπορώ να πω ζαχαροκάλαμο,

Να πω βουνό,

Να πω πόλη,

Να πω στρατός,

Τώρα και για πάντα δικά μου και δικά σου, δικά μας,

Κι η απέραντη λάμψη

Της ηλιαχτίδας, του αστεριού, του λουλουδιού.

Έχω, ας δούμε,

Έχω τη χαρά να τριγυρίζω,

Εγώ, ένας χωρικός, ένας εργάτης, ένας απλός άνθρωπος,

Έχω τη χαρά να πηγαίνω

(για παράδειγμα)

Σε μια τράπεζα και να μιλάω στον διευθυντή,

Όχι στα αγγλικά, χωρίς να λέω “señor”,

αλλά compañero, όπως λέμε στα ισπανικά.

Ας δούμε τι έχω,

Επειδή είμαι Μαύρος

Κανείς δεν θα με σταματήσει στην πόρτα μιας αίθουσας χορού ή σ' ένα μπαρ.

Ούτε πάλι στην πόρτα ενός ξενοδοχείου,

Δεν θα μου φωνάξουν ότι δεν έχουν δωμάτια,

Έστω ένα μικρό δωμάτιο, όχι κάτι κολοσσιαίο,

Ένα μικροσκοπικό δωμάτιο που θα μπορούσα να το νοικιάσω.

Ας δούμε τι έχω,

Δεν υπάρχει πια χωροφυλακή

Να με συλλάβει και να με κλειδώσει σε μακρινή φυλακή

Ή να με διώξει από τη γη μου και να με πετάξει

Στη μέση του δρόμου.

Τώρα έχοντας τη γη έχω τη θάλασσα,

Όχι λέσχες στην εξοχή, όχι ζωή του σαλονιού,

Ούτε τέννις κι ούτε γιώτ,

Αλλά από ακτή σε ακτή και από κύμα σε κύμα

Γιγάντια γαλάζια ανοιχτή δημοκρατική:

Με μια κουβέντα έχω τη θάλασσα.

Τι άλλο έχω, ας δούμε,

Έχω μάθει να διαβάζω,

Να μετρώ,

Έχω μάθει να γράφω,

Και να σκέφτομαι.

Και να γελώ.

Έχω... έχω τώρα

Κάπου να δουλεύω

Και να κερδίζω

Ό,τι έχω να φάω.

Έχω, ας δούμε,

Έχω ό,τι έπρεπε να έχω.

(1964)

Nicolas Guillen

(YannisTsal – sierramaestra)