Σάββατο 15 Σεπτεμβρίου 2012

ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΜΑΓΙΑΚΟΦΣΚΙ - Σύννεφο με παντελόνια




Την σκέψη
στο πλαδαρό μυαλό σας που ονειρεύεται,
σαν υπηρέτης λαίμαργος σε καναπέ λιγδιάρικο
με την καρδιά κουρέλι ματωμένο θα ερεθίσω˙
χορταστικά χλευαστικός, ξεδιάντροπος και καυστικός.
Ούτε μια γκρίζα τρίχα δεν έχω στην ψυχή,
μήτε των γηρατειών την στοργή!
Μέγας ο κόσμος με της φωνής τη δύναμη
έρχομ' όμορφος,
στα εικοσιδυό μου χρόνια.
Τρυφεροί μου!
Αφήστε τον έρωτα στα βιολιά.
Είναι βάρβαρο στα τύμπανα να μένει.
Και δεν μπορείτε να φέρετε τα πάνω κάτω όπως εγώ,
ώστε να μείνουν μόνο τα χείλη.
Ελάτε να μάθετε -
απ' το βελούδινο σαλόνι
του τάγματος των αρχαγγέλων το πρωτόκολλο
που ήρεμα τα χείλη ξεφυλλίζει
όπως η μαγείρισσα το βιβλίο των συνταγών.
Πηγαίνετε -
Η σάρκα πάει να με τρελάνει
-κι όπως αλλάζει χρώμα ο ουρανός-
Πηγαίνετε -
θα είμαι άψογα τρυφερός,
δεν είμαι άντρας εγώ, είμαι ένα σύννεφο με παντελόνια!
Πώς η ολάνθιστη Νίκαια υπάρχει δεν πιστεύω!
Και πάλι θα υμνήσω
τους αραχτούς σα νοσοκομεία άντρες
και τις παλιές σαν παροιμίες γυναίκες.

ΒΛΑΝΤΙΜΙΡ ΜΑΓΙΑΚΟΦΣΚΙ

(μετάφραση: Δημήτρης Τριανταφυλλίδης)

Από εσωτερική ανάγκη ορμώμενος: Ένα από τα πρώτα βιβλία που αγόρασα, με λεφτά από τα πρώτα μου μεροκάματα, σε ηλικία 14 χρόνων ήταν το  «ΜΑΓΙΑΚΟΒΣΚΗ – ΠΟΙΗΜΑΤΑ», 13η έκδοση, με πρόλογο και απόδοση του ΓΙΑΝΝΗ ΡΙΤΣΟΥ.
Ένα βιβλίο που δεν έβαλα απλά στο ράφι της βιβλιοθήκης μου, μα έζησα μαζί του πολλές σημαντικές -για μένα- στιγμές. Το «σύννεφα με παντελόνια» είναι ίσως το πιο αγαπημένο μου ποίημα του Β.Μ. Το γνώρισα, το διάβασα, το απήγγειλα, με ταξίδεψε, όπως τυπώθηκε στο χαρτί από την απόδοση του Γ.Ρ. Ο Ρίτσος και αυτό το βιβλίο του «Κέδρου» «ευθύνονται» που μετά τον ίδιο, αγάπησα και τον Μαγιακόφσκι.

Δεν έχω μεταφραστικές γνώσεις (πως θα μπορούσα άλλωστε) και δεν είμαι σε θέση να γνωρίζω πόσοι και ποιοι μετέφρασαν Μαγιακόφσκι στα Ελληνικά, ποιοι τα κατάφεραν καλά και ποιοι λιγότερο. Μπορώ όμως να καταλάβω ποια είναι η διαφορά μιας απλής (έστω καλής) μετάφρασης από το μεγαλείο μιας  απόδοσης ενός μεγάλου ποιητή  από έναν επίσης μεγάλο. Έτσι κι αλλιώς, η απόδοση του Ρίτσου είναι η πιο σημαντική για μένα, για τους λόγους που προανέφερα.

Στην ανάρτηση λοιπόν, διάλεξα μια διαφορετική μετάφραση του ποιήματος, όχι σαν καλύτερη του Ρίτσου, απλά μια όχι συνηθισμένη, έχοντας κατά νου, στο μέλλον, και άλλες αναρτήσεις Μαγιακόφσκι σε απόδοση Ρίτσου. Όμως το σχόλιο του φίλου Anise με «υποχρεώνει» να προσθέσω, τώρα εδώ, και την  απόδοση του Γιάννη Ρίτσου, όπως μας τη μετέφερε ο ίδιος, και τον ευχαριστώ:


    "Τη σκέψη σας που νείρεται
    πάνω στο πλαδαρό μυαλό σας
    σάμπως ξιγκόθρεφτος λακές
    σ' ένα ντιβάνι λιγδιασμένο,
    εγώ θα την τσιγκλάω
    επάνω στο ματόβρεχτο κομμάτι της καρδιάς μου.
    Φαρμακερός κι αγροίκος πάντα
    ως να χορτάσω χλευασμό.

    Εγώ δεν έχω ουδέ μιαν άσπρη τρίχα στην ψυχή μου
    κι ουδέ σταγόνα γεροντίστικης ευγένειας.
    Με την τραχιά κραυγή μου κεραυνώνοντας τον κόσμο,
    ωραίος τραβάω, τραβάω
    εικοσιδυό χρονώ λεβέντης.

    Εσείς οι αβροί!
    Επάνω στα βιολιά ξαπλώνετε τον έρωτα.
    Επάνω στα ταμπούρλα ο άξεστος τον έρωτα ξαπλώνει.
    Όμως εσείς,
    θα το μπορούσατε ποτέ καθώς εγώ,
    τον εαυτό σας να γυρίσετε τα μέσα του όξω,
    έτσι που να γενείτε ολάκεροι ένα στόμα;
    Ελάτε να σας δασκαλέψω,
    εσάς τη μπατιστένια απ' το σαλόνι,
    εσάς την άψογο υπάλληλο της κοινωνίας των αγγέλων
    κι εσάς που ξεφυλλίζετε ήρεμα-ήρεμα τα χείλη σας
    σα μια μαγείρισσα που ξεφυλλίζει τις σελίδες του οδηγού μαγειρικής.

    Θέλετε
    θα 'μαι ακέραιος, όλο κρέας λυσσασμένος
    -κι αλλάζοντας απόχρωση σαν ουρανός-
    θέλετε-
    θα 'μαι η άχραντη ευγένεια
    -όχι άντρας πια, μα σύννεφο με παντελόνια."

(απόδοση: Γιάννης Ρίτσος)
 

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

...Και πάλι θα υμνήσω
τους αραχτούς σα νοσοκομεία άντρες
και τις παλιές σαν παροιμίες γυναίκες.

Tι στίχοι!
Τι συνειρμούς φέρνει!
Οι παρομοιώσεις εκπληκτικές...

Για να προχωρήσεις πρέπει κάπου να πατάς,
ώστε να αναδυθεί ως Αφροδίτη το νέο μέσα από το παλιό...

Καλημέρα!


κ.κ.

Ανώνυμος είπε...

Απογοητευτηκα!...
...που επελεξες αυτη τη μεταφραση.
...Τη θεωρω αθλια!
Και για να εξηγουμαι:
http://sarantakos.wordpress.com/2009/07/01/kaimenemagiakofski/

Καποιοι προτιμουν τις μεταφρασεις του Ανταιου
πανω στο Μαγιακοφσκι,
εγω ομως επιμενω σ'αυτη του Ριτσου.
Γιατι?...
...επειδη ο Ριτσος "...ακόμη και μέσα από τις μεταφράσεις του
- ο ίδιος επέλεγε τη λέξη «απόδοση» αντί «μετάφραση»"...
http://www1.rizospastis.gr/story.do?id=1247975&publDate=30/4/2002

Εβγαλα μπροστα μου το βιβλιο του Ριτσου
"ΜΑΓΙΑΚΟΒΣΚΗ - ΠΟΙΗΜΑΤΑ".
...ακομη και ο προλογος, "Περι Μαγιακοβσκη",
μπορει να θεωρηθει αυτονομο εγχειριδιο επ'αυτου!

Πρεπει να στεκομαστε απαιτητικα
ακομη και στις μεταφρασεις καποιου εργου.
...ειδικα στον Μαγιακοφσκι
που ηταν λεξοπλαστης οσο αναφορα τη ρωσικη γλωσσα
και πειραματιζονταν πανω της.
(...επηρεασμενος προφανως απο τους Χλεμπνικοφ, Κρουτσιονιχ
και το φουτουριστικο του υποβαθρο.)

Ο ιδιος ο Ριτσος γραφει στο δικο του επιλογο:
"...οι διαφορες μεταφραστικες προσπαθειες,
οπως κι αυτη εδω, δεν ειναι παρα μια προχειρη καλυψη αναγκης,
προσωπικης ή γενικοτερης, και μια <>,
αμφιβολης αποτελεσματικοτητας και σημασιας."
"Η ευθυνη της μεταγλωττισης των ποιηματων του Μαγιακοβσκη
ειναι εξαιρετικα σοβαρη και θαπρεπε καποτε να την αναλαβουν
ειδικοι ρωσομαθεις φιλολογοι και λογοτεχνες
με αναλογη σοβαροτητα και επιμονη,
κι οχι οπως γινεται συνηθως βιαστικα και συμπτωματικα."


Και η "αποδοση" το Ριτσου, λοιπον:

"Τη σκέψη σας που νείρεται
πάνω στο πλαδαρό μυαλό σας
σάμπως ξιγκόθρεφτος λακές
σ' ένα ντιβάνι λιγδιασμένο,
εγώ θα την τσιγκλάω
επάνω στο ματόβρεχτο κομμάτι της καρδιάς μου.
Φαρμακερός κι αγροίκος πάντα
ως να χορτάσω χλευασμό.

Εγώ δεν έχω ουδέ μιαν άσπρη τρίχα στην ψυχή μου
κι ουδέ σταγόνα γεροντίστικης ευγένειας.
Με την τραχιά κραυγή μου κεραυνώνοντας τον κόσμο,
ωραίος τραβάω, τραβάω
εικοσιδυό χρονώ λεβέντης.

Εσείς οι αβροί!
Επάνω στα βιολιά ξαπλώνετε τον έρωτα.
Επάνω στα ταμπούρλα ο άξεστος τον έρωτα ξαπλώνει.
Όμως εσείς,
θα το μπορούσατε ποτέ καθώς εγώ,
τον εαυτό σας να γυρίσετε τα μέσα του όξω,
έτσι που να γενείτε ολάκεροι ένα στόμα;
Ελάτε να σας δασκαλέψω,
εσάς τη μπατιστένια απ' το σαλόνι,
εσάς την άψογο υπάλληλο της κοινωνίας των αγγέλων
κι εσάς που ξεφυλλίζετε ήρεμα-ήρεμα τα χείλη σας
σα μια μαγείρισσα που ξεφυλλίζει τις σελίδες του οδηγού μαγειρικής.

Θέλετε
θα 'μαι ακέραιος, όλο κρέας λυσσασμένος
-κι αλλάζοντας απόχρωση σαν ουρανός-
θέλετε-
θα 'μαι η άχραντη ευγένεια
-όχι άντρας πια, μα σύννεφο με παντελόνια"


Σας κουρασα...
Φιλικα,
και συντροφικα
Anise.

Οικοδόμος είπε...

@ κ.κ.:
Καλημέρα να έχεις,
καλή δύναμη!

Οικοδόμος είπε...

@ Anise:
Καλή σου μέρα. Διάβασε ξανά την ανάρτηση.Ευχαριστώ πολύ για το σχόλιό σου.
Καλή δύναμη!

Ανώνυμος είπε...

Καλησπερα!

...Επεμενα τοσο στη μεταφραση
γιατι δε μιλαμε για μια επιστημονο-τεχνικη μεταφραση,
αλλα για λογοτεχνικη,
οπου σημασια εκτος απο το περιεχομενο (νοημα),
εχει και η αισθητικη (η φορμα, οι λεξεις, κτλ.).

"Ο στιχος μου
των ογκο των ετων
θα σκισει
και θα προβαλει
βαρυς
τραχυς,
μα κι ορατος ακομη,
ως εφτασε μεχρι τις μερες μας
το υδραγωγειο πουχαν χτισει
οι δουλοι καποτε
στη Ρωμη."
Βλ.Μαγιακοφκι - Μ'ολη μου τη φωνη

Και δυο τελευταια πραγματα...
Δεν ηξερα πως τα εισαγωγικα στο internet
εξαφανιζουν το περιεχομενο τους.
Ετσι φαινεται πως κατι λειπει
απο το προηγουμενο σχολιο μου.
(Δεν εχει και πολυ σημασια ομως, πια).
...Και, δεν ειναι "Η" Anise! ...αλλα, "Ο" Anise!
Εχει ξαναγινει αυτη η παρεξηγηση -αλλου.
Μαλλον πρεπει να διευκρινιζω:

Τasos Anise.

Καλη δυναμη ...και συνεχεια και σ'εσενα!

Οικοδόμος είπε...

@ Tasos Anise:
"Δεν ηξερα πως τα εισαγωγικα στο internet
εξαφανιζουν το περιεχομενο τους.
Ετσι φαινεται πως κατι λειπει
απο το προηγουμενο σχολιο μου.
(Δεν εχει και πολυ σημασια ομως, πια)."

Αν θέλεις εξήγησέ μου τι εννοείς.
Το σχόλιό σου δημοσιεύτηκε όπως ακριβώς το έστειλες. Δεν υπάρχει -τεχνικά- δυνατότητα άλλης επέμβασης από μέρους μου. Μόνο δημοσίευση ή διαγραφή.